میمند
در مورد تاریخچه روستا، نقل قولهای متفاوتی وجود دارند؛ عدهای به اظهارنظر باستانشناسی در 20 سال پیش استناد کرده و به دلیل اینکه گفته میشود ایشان نقوش سنگنگارهی موجود در منطقه را به 12000 سال قبل نسبت دادهاند، قدمت روستا را 12000 سال برآورد میکنند. ولی آنچه که در این مورد میتوان به طور قطع مطرح کرد، وجود سفالهایی است که از دژ میمند به دست آمده و توسط معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی بررسی و به 2 تا3 هزارسال پیش نسبت داده شده است. بنابراین میتوان گفت که قدمت روستا حداقل 2 تا 3 هزار سال است. البته تلاش بر آن است که تا با جمعآوری کلیه آثار و مدارک موجود، تاریخ قطعیتری را برای این مجموعه مستند کرد. میمند به چه معنی است؟ میمند در لغت برگرفته از دو واژه می و مند است. می به معنی شراب و مند به معنی مست و مستی است. آنچه درباره میمند میگویند نیز برگرفته از همین معنی است، تعبیری که اهالی روستا نیز بر آن باور دارند. آنطور مشهور است که مردم این ناحیه می میخوردند و وقتی مست میشدند، در اثر آن مستی، حفره ها را در دل کوه با دست میکندند. اگرچه عده دیگری نیز معتقدند میمند به معنی میمنت و مبارکی است. البته که باورها به همینجا نیز ختم نمیشود و برخی نیز معتقدند ساکنان روستا از میمند فارس مهاجرت کرده و از همین رو این روستا را میمند نامیدند که باتوجه به قدمت روستا و کوچ نشین بودن ساکنان اولیه بعید به نظر میرسد. موقعیت جغرافیایی میمند میمند در 38 کیلومتری شمالشرقی شهرستان شهر بابک در عرض 30 درجه و 16 دقیقه و طول 55 درجه و 25 دقیقه قراردارد. ارتفاع آن از سطح دریا 2240 متر و وسعت آن 420 کیلومترمربع است. این روستا بین شهرهای شهر بابک، سیرجان، رفسنجان و انار قرار گرفته است. میمند در دهستان میمند، در شهرستان شهر بابک و در استان کرمان قرار دارد. میمند شهر بابک روستایی صخرهای و دستکند با چند هزار سال قدمت یادآور ایامی است که انسانها خدایان خود را بر فراز کوهها جستجو میکردند و کوه نماد استواری، توان، پایداری و اراده شناخته میشد. این بنای دستکند باستانی، بیگمان از نخستین سکونتگاههای بشری در ایران به شمار میرود، دورانی که هنوز ایرانیان مهرپرست بودند و کوهها را مقدس میشمردند. به هر تقدیر چند هزار سال پیش از این، انسانها دل سنگها را شکافتند و یادگاری را به جا گذاشتند، که امروزه پس از گذشت سالها همچنان نماد عزم، اراده و اقتدار اجداد ایرانی به شمار میرود. هنوز کسی به درستی آگاه نیست که این مجموعه به دست چه کسانی به وجود آمده و انگیزه این مردم از ساخت چنین بناهایی چه بوده است. در رابطه با پیدایش سازههای زیرزمینی میمند دو نظریه مطرح شده است: نخست این که مجموعه میمند در قرون هشتم و هفتم پیش از میلاد همزمان با قوم ماد، که در غرب ایران آثار معماری صخرهای متعددی را به یادگار گذاشتهاند، توسط گروهی از اقوام آریایی به وجود آمده است. این احتمال نیز وجود دارد که بناهای صخرهای میمند ناشی از اعتقادات آیین مهرپرستی است، زیرا یکی از ارکان این آیین مبتنی بر شکست ناپذیری و جاودانگی پدیدهها است و همین عقیده آنها را به سوی تقدیس کوهها کشانده است. معماران و حجاران میمندی نیز پیرو آیین مهرپرستی بودهاندو عقاید مربوط به آیین خود را در معماری سکونتگاههایشان پیاده کردهاند. میمند شهر بابک احتمالاً متعلق به قرون دوم و سوم میلادی است. در زمان اشکانیان در بخش جنوبی کرمان قبایل کوچ نشین به هر سو کوچ میکردند. این قبیلهها در دوره اشکانیان به طور کامل جا به جا نشده بودند و در اواخر دوره اشکانیان و اوایل دوره ساسانیان نقاط خوش آب و هوا را برای سکونت انتخاب میکردند. وجود محلی موسوم به دژ میمند، با بیش از 150 اتاق مدور سنگی با دخمههایی برای قرار دادن اموات، به این نظریه قوت میبخشد. با توجه به موقعیت این استودانها به نظر میرسد که گورستان یاد شده مربوط به دوران ساسانیان بوده است، چرا که طبق سنت آن زمان، دخمهها در منطقهای کوهستانی و به دور از شهر و محل سکونت ساخته شده بودند. علاوه بر نظریههای فوق و بر اساس سنگ نگارهها و نقوش صخرهای موجود در این منطقه، با صحنههای شکار که دلالت بر زندگی اهالی گذشته منطقه مینماید، قدمت میمند به چند هزار سال پیش بر میگردد. مطالعات انجام شده بر سفالهای کشف شده در این منطقه نیز نشان میدهند که نمونههای یافت شده مربوط به دورههای مختلفی از جمله اشکانی، ساسانی، و اسلامی هستند. میمند شهر بابک به دلیل استحکام دفاعی در طول تاریخ کمتر دستخوش تحولات کالبدی و اجتماعی شده است و بیشترین تغییر در آن مربوط به چند دهه اخیر است. آنچه مورد اهمیت است و بی شک بر نحوه شناخت میمند اثر گذاشته ساخت مسکن با از میان برداشتن انبوهی از خاک بدون نیاز به خشت و آجر و ملات است. به همین دلیل در هر یک از اتاقها، تاقچههایی در اندازههای گوناگون برای جای رختخواب، ظروف، صندوق، چراغ و ... کنده شده است. در این حالت، خانهای به این سبک و سیاق دارای یک یا چند اتاق و اصطبل است و «کیچه» نام دارد. یک واحد یک ورودی مشترک دارد و طویله و اتاق نشیمن در دو سوی پاگرد قرار دارند. همه کیچهها یک ساختار ندارند و از نظر اندازه و تعداد اتاقها باهم متنفاوت هستند. جدا کردن اتاق از پستو یا پوشانیدن برخی از تاقچهها با پردهای پارچهای صورت میگیرد. کلیدون در دیوار کنار درب نصب میشود، کلید را در آن قرار میدهند تا زبانه پشت در قرار گیرد. درجه حرارت این اتاقها حدود 5 درجه متفاوت از بیرون است. در سال 1383 در بهمن ماه در حالی که در بیرون حرارت 10 درجه سانتیگراد بود، در درون 15 درجه و در خرداد ماه 1384 در حالی که بیرون 24 درجه سانتیگراد بود، دمای درون کیچهها 18 درجه سانتیگراد بود. ایجاد اجاق و در زبان محلی دیدوُن در درون اتاق ها و سوزاندن هیزم طی سالیان متمادی در آن موجب سیاهی رنگ سقف و بدنه اتاقها شده و برپا کردن آتش و تهیه غذا در درون اتاقها باعث شده تا بدنه داخل اتاقها ایزولاسیون شده و باعث عمر بیشتر اتاقها شود. البته چون مدتهاست که در خیلی از اتاقها آتش افروخته نمیشود خاک سقفها به تدریج دچار ریزش شدهاند. اندازه این اتاقها که البته از نظر هندسی منظم نیستند، متفاوت است و یک اتاق 3×4 به بلندی 90/1 تا 10/2 متر معمولی است و بزرگترین کیچه از 90 متر مربع تجاوز نمیکند. روستای میمند شهربابک روی هم رفته دارای 406 کیچه و 2560 اتاق است. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آنها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده میشود. روستای 3 هزارساله میمند شهربابک تنها روستای تاریخی در جهان است که هنوز روابط سنتی زندگی در آن جریان دارد و میتوان تعامل انسان و طبیعت در هزاره دوم میلادی را به خوبی در آن دید. روایت یونسکو از میمند روز شنبه 13 تیرماه سال 1394 هجری شمسی مصادف با 4 ژوئیه 2015 در سی و نهمین اجلاس میراث فرهنگی یونسکو پرونده منظر فرهنگی میمند شهربابک مورد بررسی قرار گرفت و با کسب اکثریت آراء به عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسید. یونسکو از منظر فرهنگی میمند را چنین روایت میکند: در انتهای درهای در جنوب کوههای مرکزی ایران منطقه تاریخی «میمند شهربابک» واقع شده است، که شیوه زندگی مردمانش از سالهای دور تا به امروز به شکل سنتی همچنان در جریان است. کوچ نشینانی که روزگارشان را از راه کشاورزی و دامداری میگذرانند و میان اقامتگاههای تابستانی و زمستانی خود در فصول مختلف سال در حرکت هستند. در طول فصل سرما در قسمتهای انتهایی دره و در خانههای صخرهای که در دل کوه ساخته شدهاند، اقامت دارند. بهترین زمان سفر به میمند بهترین زمان سفر به میمند نزدیک بهار و همچنین تابستان است. البته در اوایل پاییز نیز رفتن به میمند لذت های خودش را خواهد داشت. کجا اقامت کنیم؟ هم میتوان در سفر به میمند در خانه های حیرت انگیز این روستا و با پرداخت مبلغی به صاحبان مهربانشان شب را سپری کرد و هم به شهرهای اطراف مثل کرمان و رفسنجان رفت. در میمند نگران خورد و خوراک هم نباشید یا با روستاییان سر یک سفره میتوانید بنشینید یا به سفره خانه سنتی روستا میتوانید سری بزنید.