توته خانه
روستای توته خانه از توابع بخش مرکزی شهرستان بناب با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 8 دقیقه طول شرقی و 37 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی، در 22 کیلومتری شهرستان بناب و 145 کیلومتری تبریز واقع شده است. این روستا در محدود? کوهستانی استقرار یافته و اطراف آن را کوههای بلند و تپههای مرتفع فرا گرفته است. ارتفاع توته خانه از سطح دریا در حدود 1920 متر است و اقلیمی متعدل و کوهستانی دارد. آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع است و زمستان آن سرد، برفگیر و طولانی میباشد. شهر بناب در دور? قبل از مغول از شهرهای آباد و پر رونق آذربایجان بوده است. در قرن هشتم و نهم نیز به لحاظ سیاسی دارای اهمیت بوده و در دور? صفوی یکی از شهرهای مهم آذربایجان به شمار میرفته است. لذا با توجه به اینکه روستای توته خانه در محدود? جغرافیایی این قلمرو تاریخی قرار گرفته است، میتوان گفت این روستا دارای قدمت تاریخی میباشد. مردم روستای توته خانه به زبان آذری سخن میگویند. آنان مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. در سال 1385 جمعیت آن 352 نفر گزارش شده است. درآمد بیشتر مردم این روستا از فعالیتهای کشاورزی و دامداری تأمین میشود. عدهای از مردم روستا نیز در بخشهای خدماتی و تولید صنایع دستی اشتغال دارند. عمده محصولات زراعی در این روستا شامل گندم، جو و حبوبات میباشد. با توجه به آب فراوان و زمینهای حاصلخیز باغداری از رونق برخوردار است و سیب و گوجه سبز از مـهمترین محصولات سردرختی این روستا بهشمار میآیند. گوشت قـرمز، فـرآوردههای لـبنی و پـشم نیز محصولات دامی این روستا را تشکیل میدهد. انواع قالی با طرحهای سنتی و محلی نیز در این روستا تولید میشود. روستای توته خانه در محدود? کوهستانی استقرار یافته و دارای بافت مسکونی متمرکز است. سقف اکثر خانههای روستاییان مسطح است و بهوسیله تیرهای چوبی و شاخ و برگ درختان پوشیده و با کاهگل اندود شده است. روستای توته خانه دارای معماری صخرهای میباشد و به دلیل جلوگیری از نفوذ سرما در فصل زمستان اکثر خانهها دارای در و پنجره کوچکی هستند. معماری خانههای روستا که متأثر از شرایط اقلیمی، محیط طبیعی، نحو? معیشت و فعالیتهای اقتصادی روستاییان شکل گرفته، با طبیعت اطراف خود هماهنگی دارد. روستای زیبای توته خانه به دلیل برخورداری از آب و هوای معتدل و کوهستانی، مراتع سرسبز و غنی، چشماندازهای زیبا و مسحورکننده و طبیعت بکر منحصر به فرد بهویژه در بهار و تابستان از جذابیتهای فراوانی برخوردار است. یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری روستای توته خانه معماری صخرهای این روستاست، که در نوع خود کمنظیر و جالب توجه است. در قلمرو حیات وحش این روستا انواع پرندگان و جانوران وحشی مانند کبک، گرگ، شغال و روباه وجود دارند و در اراضی روستا و دامنه کوهستانهای اطراف انواع گیاهان و رستنیها از جمله آویشن، پونه، غازایاقی، شنگ، تره کوهی و گون میرویند. طبیعت زیبا و بکر روستای توتهخانه، مکانی مناسب برای تفریح و گذران اوقات فراغت بهشمار میآید. مردم روستای توتهخانه همچون سایر مردم ایران اعیاد بزرگ ملی و مذهبی را گـرامی مـیدارند. آنها در ایام عید باستانی نوروز، عید فطر، عید قربان، میلاد پیامبر(ص) به جشن و سرور و در ایام سوگواری ماه محرم به عزاداری میپردازند. از مهمترین مراسمی که همه ساله در آخرین چهارشنبه سال در روستا برگزار میگردد میتوان به مراسم مشعلگردانی اشاره کرد. آنان با اجرای این مراسم سنتی به استقبال عید نوروز و سال جدید میروند. موسیقی بومی مردم این روستا در حیات ”عاشیقها“ خلاصه میشود. عاشیقها با هنر اصیل و نغمههای شورانگیز ساز خود که همراه با ترانههای دلنشین اجرا میشود، شور و حال خاصی در مردم پدید میآورند. موسیقی عاشیقی بسیار دلنواز و روحبخش است و میراث فرهنگ غنی و اصیل مردمان آذربایجان میباشد. پوشاک مردان روستا را کت، شلوار، پیراهن و کلاه پشمی و یا کلاههای لبهدار تشکیل میدهد. لباس زنان روستا بسیار متنوع و جالب توجه میباشد. زنان یا از لباسهای شهری استفاده میکنند و یا از لباسهای محلی که شامل پیراهنی بلند به نام ”کؤینک“، ”تومان“ (دامن چیندار یا شلیته) و جلیقهای که معمولاً کنارههای آن با زیورآلات مزین شده به همراه ”یایلیق“ (روسری) و ”يَل“ (نوعی کت حاشیهدوزی شده و آراسته با زیورآلات از جنس مخمل) میباشد. لباس زنان جوان دارای رنگهای شاد و طرحهای گلدار و زیبا است. مهمترین سوغات این روستا شامل خشکبار و حبوبات و قالی است. صنایع دستی این روستا شامل انواع قالی با رنگهای متنوع و طرحهای محلی است. از انواع غذاهای محلی روستا میتوان به آبگوشت، کباب و نوعی آش محلی که با استفاده از سبزی کوهی تهیه میشود اشاره کرد.