انار
روستای تاریخی، باستانی، توریستی و نمونه گردشگری اونار (اُنار یا انار) در شرق مشگین شهر و در فاصله 24کیلومتری از این شهرستان، نزدیک شهر لاهرود، قرار دارد. قدمت هزاران ساله و وجود جاذبه های گردشگری و تاریخی، اونار را به یکی از مناطق مهم گردشگری مشگین شهر تبدیل کرده است. این روستا دارای آثار تاریخی و باستانی بسیار زیادی است که بقایای بسیاری از آنها هنوز هم در آنجا یافت می شود. قدمت این روستا به بیش از 2000سال قبل بر می گردد. گفته میشود وجه تسمیه نام «اونار» بدان علت است که در این روستا چندین آسیاب آبی وجود داشته که آثار آنها هنوز هم پا بر جاست و اهالی این روستا و روستاهای اطراف برای آرد کردن گندم خود، از این آسیابهای آبی استفاده می کردهاند و چون در زبان ترکی به آرد «اون» گفته میشود، استعمال کلمه اوننار (آردها) سبب نامگذاری این روستا بوده است. روستای اونار بر روی تپهای ساخته شده که در دو سوی آن رودخانه اونارچایی جاری است و بر اثر آبیاری این رودخانه، باغهای سرسبز و مراتع دل انگیزی در خود روستا و اطراف آن بوجود آمدهاست. رودخانه اونارچایی از دامنه کوه سبلان سرچشمه میگیرد و غیر از باغات و مراتع روستای اونار زمینهای چند روستای اطراف را هم سیراب میکند. جنگل دره اُنار یکی از جاذبه های طبیعی این روستا می باشد که از طبیعت بی بدیل برخوردار بوده و همواره گردشگران و طبیعت دوستان زیادی را جذب خود می کند. از آثار مذهبی و تاریخی این روستا که به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان اردبیل تعیین شده است، می توان به موارد زیر اشاره کرد: ـ قلعه بربر: این قلعه، متعلق به دوران صدر اسلام، سده 2 و 3 هجری قمری است و به عنوان مکانی برای دفاع، حمل و نگهداری آذوقه و ابزارآلات جنگی مورد استفاده قرار میگرفته است. این قلعه تلفیقی از معماری صخرهای و سازههای دستساز است و چهار هکتار وسعت دارد. شکل این قلعه از طرف شمال شبیه سر یک انسان است و در قسمت غربی آن نیز هفت اتاقک صخرهای بهعنوان محل نگهبانی خودنمایی میکند. این اثر در تاریخ 12دی 1386با شماره ثبت 20423بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. ـ قبرستان باستانی: گورستان تاریخی اونار (معروف به قبرستان پیر بابا)، به دلیل داشتن سنگ قبرهای متنوع، از نظر شکل و جنس و نبشتههای متعدد جالب توجه است. زیباترین این سنگها عبارتند: از یک جفت سنگ قبر افراشته به ارتفاع 1.62متر که دارای نبشتهای است. در زیر سنگ نبشتهها محراب است و در بالای لچک آن دو گل هفتپر نقش یافته است. در بالای نبشتهها ساقه و بالای آن کلاهکی با 12ترک، شبیه کلاه دراویش وجود دارد، و شهادتین با کلام «علی خلیفهاللّه» منقور است. روی سنگ گورهای موجود در این گورستان نشانههایی هم چون ستاره ششپر، تصویر چکش ساده و جز آن دیده میشود. در گورستان قدیمی اونار آثار بسیار باستانی فالیک نیز وجود دارد که بیشتر آنها تخریب شدهاند. در همین گورستان پیکرههای قوچ سنگی در اندازههای بزرگ و کوچک به جا مانده است. ـ غارهای دستکند باستانی بینه لر: غارهای باستانی بینه لر در نزدیکی روستایی به همین نام در 2 کیلومتری اونار و در حاشیه رود اونارچایی قرار دارند. این مجموعه بی نظیر معماری و پناهگاههای دستکند بشر که با هدف داشتن سر پناهی مطمئن و ایمن ماندن در مقابل حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی بوجود آمدهاند دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که متاسفانه این روزها در اثر کم توجهی متولیان در معرض تخریب هستند. غارهای بینه لر دارای ساختاری ویژه با تالارهای وسیع و اتاقکهای متصل و منفصل در دیواره عمودی یک طبقه و دو طبقه در قسمت شیب دار کوه گاهی غیر قابل نفوذ قرار گرفته اند. قدمت این غارها و دخمهها مربوط به دوران مادها و هخامنشیان است ولی با توجه به ساختار منطقه بینه لر این احتمال وجود دارد که قبل از این دوره ها نیز برای سکونت و دفن مرده ها از این غارها و دخمه ها استفاده میشده است. غارها در دو بخش کلی در دو طرف رودخانه قرار گرفته اند. قسمت اصلی که مسکونی بوده است شامل بیش از 270دهنه (طبق شمارش گروهی از صخره نوردان منطقه) میباشد که در یک منطقه کوچک متمرکز شدهاند. این بخش شامل دیوارهای بلند است که برای برجکهای نگهبانی مورد استفاده قرار میگرفته و در هر قسمت جلو آمده صخره در ارتفاع بلند که بدون طناب و تجهیزات امکان دسترسی وجود ندارد یک اتاقک مانند در دل صخره ایجاد شده است. ویژگی خاص اتاقک این است که در ورودی ندارد و فقط و فقط شامل یک پنجره کوچک است که احتمال دارد به عنوان در ورود و خروج استفاده میشد که یک فرد عادی میتواند وارد آن شود. داخل این اتاقکها فاقد هرگونه طاقچه یا زینت و یا هرچیز دیگر میباشد و کاملا مشخص است که صرفا جنبه نظامی و کشیک دادن داشته است. سمت دیگر رودخانه طبق اطلاعات تخصصی باستان شناسان مربوط به دفن اجساد غارنشینها میباشد. ظاهرا این گروه جسد مردگان خود را در سمت دیگر رودخانه در یک غار دفن میکرده اند. این غارها در ارتفاعات زیاد است. ـ چنار کهنسال: درخت چنار روستای اونار، که به نام بابا چنار شناخته می شود دارای قدمتی هزار و 200ساله است. تپه های باستانی: اونار دارای تپه های باستانی متعددی است که از جمله آنها می توان به تپه ال له ور، تپه سللاخ خانه، تپه مصلی و تپه دیده بان اشاره نمود. قدمت تپه سللاخ خانه که به نامهای تپه قنبر و سلاخ تپه نیز شناخته می شود به هزاره اول پیش از میلاد میرسد. این تپه تاریخی به شماره 635به ثبت رسیده و در شمال روستای توریستی اونار واقع شده است. ـ مقبره امامزاده سید جعفر بن موسی کاظم (ع): آرامگاه سید جعفر که از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد در شمال شرقی روستای اونار واقع شده است. بنای کنونی امامزاده که در وسط یک باغ سرسبز وسیع و زیبایی قرار گرفته در سال 1300احداث شده است. این امامزاده مسجدی بزرگ دارد که دارای سه درب است. قبر شریف امامزاده سید جعفر (ع) در ضلع جنوب شرقی مسجد قرار گرفته که در بالای آن بر سقف مسجد گنبدی بزرگ بنا شده است. راه اصلی رسیدن به این روستا از شهر لاهرود می باشد ولی از روستای فخر آباد در جاده مشگین ـ اردبیل نیز دسترسی به آن میسر می باشد. لاهرود در 20کیلومتری و فخر آباد در 30کیلومتری شرق مشگین شهر واقع شده است.