تاریخ جغرافیائی روستای جواران روستای جواران یکی ازدهستان های حومه شهرستان رابر ودر فاصله ی 12کیلومتری از شهر رابر ودر دامنه ی کوه ماران (یکی از رشته کوهای شرقی کوه شاه)قرار دارد همچنین رود خانه ای به همین نام باانشعاب از کوهای شمالی (سرشاخه های رود هلیل)وجود دارد که این رود باعث ابادانی ورونق کشاورزی شده است وجود قنات ها وچشمه های گوناگون باعث تعادل اب وهوا ومفرح بودن وپوشش گیاهی متفاوت شده است . این روستا ازشمال به روستای شیرینک بردسیر واز شرق به بخش هنزا وازجنوب به روستای کلدان واز غرب به شهرستان رابر وگنجان احاطه شده است . پیشینه ی روستا بنا بر شواهد موجودونقل از گذشته گان در دو منطقه ی مجزا ساکن بوده اند . منطقه ی اول درکناره ی رودخانه ی ماران (درمزرعه زیارت گل)که اثارخرابه ها حکایت از روستا ای کهن با ساختمان های از اجر پخته شده که درزیر خاک مدفون گردیده اند دارد. ومنطقه ی دوم مرجان(مهرجان-جایگاه زمستانی )است. درواقع مردم این روستا درتابستان که هوامساعد برای کار وفعالیت بود درمنطقه ی اول درکنار باغ هاومزارع خانه هاای رااز شاخ وبرگ درختان (کوار) احداث می کردند وتا هنگام سرد شدن هوا در ان می ماندند ودر فصل سرما به منطقه ی دوم که خانه های ان ساخته شده از خشت وگل بودند کوچ می کردند ان ها در زمستان که هوا برای کار وفعالیت مساعد نبود شبها دورهم جمع می شدند وتا دلشب نقالی می کردند قصه های شاهنامه قصه های پهلوانی گذشته وتفعلی به دیوان خواجه راز وصدها سرگرمی دیگر ومحیطی گرم ودوستانه رادر دل شب های زمستانی سرد ایجاد می کردند . وجود اثار کوره های ذوب مس در اطراف این روستا ومعابد وزیارت گاه ها حکایت از مردمانی خلاق وصنعت گر ودارای تفکر دارد واز لحاظ مذهبی بنا برشواهد واثار باقی مانده مذهب فرقه ای از مذهب بودائی به نام شمنی را داشته اند که درشرق ایران رواج داشته وجود (باغ شمنان )در منطقه که مرکز تبلیغ ائین انها بوده وبه نوعی مرکزیت روحانی منطقه را برعهده داشته اند از این نمونه میباشند در ایام گذشته نیز اقوام مهاجری به نام قوم گمبو واسکوئی هادر کنار چشمه سارها وکوهپایه ها ساکن بوده اند که از اثارباقیمانده از انان وگورهای انفرادی که در تپه های اطراف منطقه کشف گردیده به همراه اجساد انان ووسایل فلزی از قبیل کارد و چاقو ومهره های تزئینی دفن گردیده است. که بعدا بانفوذ اسلام درمنطقه باز هم این مرکزیت برای دین مبین اسلام با وجودعالمان بزرگواری که در منطقه رشد ونمو داشته اند در اعصار گذشته فراهم بوده است . از جمله دو سید بزرگوار وعالم دانشمند مرحوم اقا سید عبد الله و مرحوم سید غلام حسین که در زمان خود زعامت اهالی منطقه جواران وساردوئیه ورابر را بر عهده داشته اند ووجود یک اتشکده کوچک در مرکز روستا به اصطلاح (اجاق)که در بیشتر روستا های منطقه ی کرمان از جمله ماهان وقناتغستان و کوهپایه به نام اجاق متداول بوده واثار انها هم موجود است که به زرتشتیان منتسب است نشانه ای از وجود ائین زرتشتی وبر افروخته داشتن اتش مقدس در منطقه را ثابت می نماید بعد ها با رواج گرفتن دین مبین اسلام درمنطقه تا چند سال پیش مردم مسلمان جواران باتوسل به ائمه وبا نیابت از رسوم اسلامی در این بنای سنگی واجری دوار درائین ها ومراسم مذهبی اسلامی مثل عاشورا وشب های قدر ماه رمضان شمع روشن می نموده اند . اقوام وساکنین جواران ساکنین جدید این روستا از تیره ها واقوام گوناگونی تشکیل شده اند .بنابر اقوال گذشتگان ومعمرین روستا اولین گروه ساکن در این منطقه دو برادر از مناطق رودبارجنوب به نام های میر باران ومیر جواهران بوده اند که قنات هائی رابرای امر کشاورزی در منطقه حفر کرده ودر این محل سکنی گزیدند وبعدا گروههائی ازعشایر وخاندان هائی از شهرستان ها و روستا های مجاور مثل راین رودبار ساردو ئیه اسفندقه ننیز جوپار رابر وحتی کرمان در منطقه اقامت گزیدند. محله های قدیم روستای جواران روستا در زمان های قدیم دارای محله هائی به نام محله پا اجاق کوچه سید ها محله ی میر حمزه ای ها محله ی پایین ده بوده است پس از اجرای طرح هادی روستا در سال 1369با احداث خیابان اصلی وایجاد چهارراه هاواسفالت وتعریض کوچه ها از حالت وسبک سنتی خود خارج شده است وبا ایجاد مراکز خدماتی مانند مخابرات خانه بهداشت پست بانک وبهسازی مسجد وساختن تکایا ودفاتر حل اختلاف روستائی ودهداری وشورای ده ،نانوائی بیشتر شکل روستائی مدرن راپیدا نموده است وباساکن شدن عده ای از عشایر ایل رو در شمال روستا جمعیت قابل توجه ای پیدا کرده است . پوشش گیاهی ومحصولات : بنا برموقعیت جغرافیائی وبالا بودن سطح منطقه واعتدال اب وهوا موقعیت ویژه ای برای رشد وتکثیر گیاهان ودرختان منحصر به فرددر منطقه فراهم امده است رویش درختان اورس(سرو کوهی)در کوهستان های هنگر ،باب گلوئیه سرخو از نکات بارز این منطقه همراه با درختان کهکم ،ارچن،بنه(پسته ی کوهی)قنسک وبادام کوهی موقعیت ویژه ای به منطقه داده است وجود گیاهان داروئی وصنعتی مانند کتیرا وکال از دیگر مزیت های پوشش گیاهی این منطقه می باشد . البته لازم به ذکر است بر اثر بی اطلاعی و کم توجهی وعدم دست رسی مردم به سوخت مناسب در ایام گذشته بیشتر مناطقی را که به صورت جنگل در اطراف روستا وجود داشته توسط مردم قطع وبه مصرف سوخت وخوراک احشام رسیده اندو به اکوسیستممنطقه ضربات جبران ناپذیری وارد امده وبه همان میزان از تنوع جانوری منطقه که بیشتر شامل بز کوهی،گوزن،پلنگ،کبک و تیهو بوده است کاسته شود اما درسال های اخیر با فراهم امدن امکانات ونگهداری وحفظ محیط زیست وبا فرهنگ سازی بین مردم منطقه و کشاورزان ودامداران این نقص تا حدودی برطرف و پوشش گیاهی وتنوع جانوری رو به افزایش است . ازعمده محصولات روستا می توان به درخت گردو اشاره نمود که شاید شناسنامه ی این درخت همراه روستا و وجود درختان کهنسال گردو در مرکز روستا ودر محل مظهر قنات مرجان شاهد این مدعاست که بعضی از این درختان قدمتی بالای 785سال دارند البته یکی از اقلام اصلی درامد مردم از کاشت ونگهداری درخت گردو می باشد که هر خانوار متوسط بین 50تا100درخت وبعضی 1000اصله از این درخت رادر باغ هاوچشمه سارها ودره های اطراف روستا غرس ونگه داری میکنند ودر اواخر فصل تابستان همزمان وبه طور دسته جمعی اصطلاحا گردو تکانی به راه می اندازند ونسبت به جمع اوری این محصول اقدام می نمایند . از محصولات کشاورزی روستا میتوان به عمده محصولات گندم ،جو ،عدس،نخود ،سیب زمینی ودر سال های پر اب یونجه اشاره نمود واز محصولات باغی علاوه بر گردو می توان از زردالو،بادام ،الوچه ،البالو ،سیب ،گلابی ،نام برد تجارت: ازان جائیکه در گذشتهروستای جوارانبر سر راه تجاری کرمان-جیرفت –بندر عباس قرارداشته وعبورومرورکاروانیان از این گذر انجام می گرفته وبیشتر کالاهای صادراتی از قبیل کرک،پشم،روغن حیوانی ،پوست وپنبه باکاروان ها به سمت بندر عباس ومیناب فرستاده می شودواز طرفی نفت ،قندوشکر و ورقه های مسی وسایر مصنوعات از سمت بندر عباس ومیناب وکالاهای معیشتی از سوی جیرفتبه کرمان گسیل می شده است نقش پیله وران وتاجران این روستا وارتباط انها باکاروان سراهای بین راه به ویژه کرمان از اهمیت به سزایی برخوردار بوده است.بهطوری که تاجرانی در این روستا وجود داشته اند که ضرب المثل یک سر کاروان انها در میناب بارمی زده است وسر دیگر کاروان انها در کرمان در حال بار انداختن بوده است ویا در همین ایام دایر مدار تجارت کرک در منطقه بر عهده یپیله وران به ویژه یکی ازتاجران سخت کوش وفعال روستای جوارانبوده است که بریک پوست کاعذ سیگار اشنو حواله 200هزارتومانی می نوشت وکاروانسراهای کرمانی بدون برو برگشت پوست سیگار اشنو رابر دیده منت میگذاشتند وبااعتبارو پشتکار و صداقت وی حواله را از هر چک بانکی بالا تر می دانستند ومی پرداختند. این سر راه قرار گرفتن روستای جواران با تجارت جنوب عوامل هم افزائی دیگری هم پیدا نموده بود که از ان میتوان بنا برامارهای منتشرشده در کتاب طرح هادی جوارانموجود در فرمانداری شهرستان بافت وباشاهد گرفتن مردم روستا در سال های نه چندان دور تعداد دام های ابله کوبی شده روستا را در سال 1349 تعداد12000 راس گوسفند ذکر نموده وداشتن سه باب اهنگری وسه باب دکان رنگرزی و12باب دکان نمد مالی سه باب دکان کفاشی وکفش دوزی 4باب دکان نجاری 5باب خرازی که همگی محصولات خود رابه اطراف عرضه می نمودند. سابقه ی فرهنگی آموزشی روستا: قبل از پیدایش وعمومی شدن اموزش جدید در روستا2باب مکتب خانه درروستا به امر تعلیم وتربیت و اموزش خط وقران مجید می پرداختند که بیشتر دانش اموخته گان قدیمی که خط وسواد قرانی فراگرفته انداز این دو مکتب خانه استفاده نموده اند اولین مدرسه دولتی به سبک جدید اموزشی در روستای جواران بنابرمدارک و اظهار یکی از اولین معلمان جواران در سال 1317به نام دبستان دولتی کورش ایل سلیمانی جواران راه اندازی شد که بنا بر قول نام برده اولین معلم به نام زند وکیلی از سمت کرمان با زن و فرزند به همراهی کاروان یکی از پیله ور ها وارد جواران شد. به نقل از معلم اقاملائی مرحوم کربلائی مراد علی جهانشاهی به علت خیر خواهی وانسان دوستی از ایشان باید نام ببریم که در سال های گذشته به علت عدم امنیت که روستا بارها مورد هجوم وغارت توسط راهزنان قرار گرفته وکمبود غلات در روستا رواج پیدا می کرد ایشان تا جائی که تمکن وی اجازه می داداذوقه وگندم از جیرفت تهیه می کرد ودر اختیار مستمندان قرار می داد . صنایع دستی روستا: نمد مالی یکی از صنایع منحصر به فرد و باقدمت بسیار زیاد در این روستا می باشد که به علت زندگی عشایری ووجود ایل ها وطوایف مختلف کوچ نشین ودامداران باعث رونق ای صنعت در روستا بوده است که شغل عده ی زیادی از ساکنین روستا را شامل می شده ومحصولات ان به کلیه مناطق جنوبی کهنوج جیرفت ساردو و بافت رابر و اسفندقه منتقل می شده است که به تدریج با فرو کش نمودن زندگی عشایری این صنعت رو به افول گذاشته وتنها یک یا دو کارگاه در سطح روستا فعال است علاوه بر نمد مالی می توان از صنایع دیگری مثل گلیم بافی،قالی بافی چادر شب بافی وگیوه دوزی نام برد. ایلات: عشایر مختلفی در حاشیه وکوهستان های این روستا قرار داشته اند که با گله های دام به کوچ می رفتند و مرغوب ترین کرک منطقه راتولید وتحویل صنایع وبه عنوان یکی از اقلام صادراتی به خارج ازکشور صادر می گردیده. دسته های عشایر منطقه به نام ایل لری ،سلیمانی،آینه ای کماچی ،کچمی ، لورگ بوده اند مناطق گردشگری : درختان سر به فلک کشیده هوای خنک تابستان ارتفاعات پربرف زمستان روستاکه تا خرداد ماه اب رود خانه ها وجویبارها راتشکیل می دهد از جاذبه های گردش گری غار جواران واقع در دره زیباوخنکای درختان گردو در بدنه کوههای سر به فلک کشیده سرخو وجود داردوسالیانه تعداد زیادی از غار مذ کور دیدن می نمایند از دیگرجاذبه های منطقه کوه اوورسی که رویش گاه درختان منحصر به فرد سرو کوهی می باشد وهمچنین زیارت گل می باشد ویکی از بناهای تاریخی جواران اسیاب ابی باغ مور که بقایای ان هنوز برجاست البته حمام کهنه جوارا ن که به سبک حمام گنجعلی خان کرمان ساخته شده بوده ازبناهای منحثر به فرد وباحوض های متعدد سنگی که متاسفانه به علت بی توجهی تخریب گردیده وتوسط یکی از خیرین روستا به نام سید رحمت الله در ایام قدیم ساخته وتا40سال پیش مورد استفاده عموم بوده است وقایع مهم: از وقایع پیش امده درروستامی توان از حادثه سیل بزرگی که درسال1348در پایان شهریور چون غولی سهمگین که از کوه ها سرازیر می شد نام برد که منجر به تخریب قنات ها وویرانی خانه ها شد که مردم برای تهیه اب به زحمت افتادند . از دیگر حوادث باریدن برف به صورت بی سابقه که این بارندگی به گفته ای هفت شبانه روز وبی وقفه وباشدت می بارید به طوری که تمام مردم روستا به وحشت افتاده بودند وراههای ارتباطی مسدود شده بود در این موقع مردم روستا نذرها کردند ودسته جمعی دعا کردند تا بارش برف قطع شود (از این حادثه به عنوان سال برف بزرگی یاد می شود.) حادثه دیگری که باعث ناراحتی گذشتگان ماشد نوعی بیماری بسیار خطرناک شبیه طاعون که باعث مرگ جمعیت کثیری از روستا شد در اوج این حادثه بیش از 60 نفر در یک روز جان دادند (حادثه قریب یک قرن پیش اتفاق افتاده ودر بین مردم به عنوان سال دردی مشهور است .) مراسم ها ونیایش ها: روستای جواران از زمان های قدیم جزو اولین مناطقی بوده که مراسم عزاداری امام حسین (علیه السلام) در ان بر گذار می شده است وعده ی زیادی از دیگر شهرها برای دیدن شبیه خوانی همه ساله در جواران جمع می شوند . انقلاب اسلامی: مردم روستای جواران همپا وهمراه با سایر از ابتدای نهضت امام خمینی(ره)باحضور در مراسم ها وراهپیمائی هااز قیام برعلیه حکومت شاهنشاهی حمایت خود رااز انقلاب اسلامی ایران اعلام نموده وباحضور در جبهه ی نبرد حق علیه باطل دین خود رابه اسلام وکشورعزیزمان ادا نمودند این روستا میزبان مرقد چندین تن از شهیدان گلگون کفن میهن اسلامیمان می باشد ودر جوار روستا در گلزار شهدائ جواران آرمیده اند(برای شادی روح شهدا صلوات) وجود جوانان و مردمی کوشا حضور در عرصه های علمی وفرهنگی در سطح کشورودر صحنه های فرهنگی-اقتصادی در سطح استان بیان گراین موضوع است که نقش روستای جواران و اهالی ان در اینده بیش از پیش خواهد بود.