بقعه هارونیه
در ۲۵ کیلومتری شمال غربی مشهد و در حاشیه غربی جاده مشهد-توس، بنایی ناشناخته و پررمز و راز قرار دارد. بقعه «هارونیه» که از جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی محسوب میشود، بنایی است مکعب شکل و آجری که در قلب دشت طوس واقع شده است.
این بنا از نظر عظمت، قطر پایهها، قدرت ایستایی در کف و گنبد دارای معماری خاص است و توجه به این نکته که هارونیه یگانه اثر برجای مانده از شهر باستانی طوس است، اهمیت آن را مشخصتر میسازد. عوام آن را به نام «زندان هارون» میشناسند و احتمالا به این دلیل «هارونیه» خوانده میشود، حال آنکه نهتنها بنا از لحاظ شکل و نقشه هیچگونه شباهتی به زندان ندارد، بلکه طبق مستندات تاریخی نمیتوان هیچگونه ارتباطی بین این اثر و هارونالرشید خلیفه عباسی یافت؛ زیرا هارون در سال ۱۹۳ هجری قمری وفات یافته است در حالی که اصل بنا را با توجه به شکل معماری، از دوره ایلخانی (قرن هشتم هجری) میدانند که بخشهایی در دوره تیموری به آن الحاق شده است.
از طرف دیگر به دلیل تشابه سبک معماری بنابر اساس نظرمرحوم پیرنیا به معماری رازی، این بنا را مربوط به قرن ششم هجری میدانند. در حفاریهایی که به سال ۱۳۵۴ در این بنا صورت گرفت، ضمن پیدا شدن سفالهای مربوط به دوران سلجوقی، تیموری و صفوی، جرز بسیار قطوری از سنگ و ملاط ساروج که کاملا یادآور پی بنای آتشکدههای ساسانی است مشاهده شد و نتایج آثار به دست آمده حاکی است که پی این بنا سابقهای خیلی پیش از قرن ششم داشته است.